ΑΠΑΤΗ στο τετράγωνο

AndyWarhol: Marilyn Monroe -1967

............................" Ο άνθρωπος που είναι ανίκανος για τέχνη

..............................δημιουργεί μια νέα τέχνη στα μέτρα του."

.......................................................                ..........Nietzsche

Μια ακόμη επανάληψη στην τέχνη, όπως αυτές της μαζικής παραγωγής αλλά βαφτισμένη στην ανερχόμενη κυριαρχία των ΗΠΑ. Η Αμερική διεκδικεί τα σκήπτρα από την γηραιά ήπειρο και η Νέα Υόρκη από το Παρίσι. Μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο οι Ηνωμένες πολιτείες είναι ο μεγάλος νικητής. Χωρίς πολεμικές επιχειρήσεις στο έδαφός τους, διατηρούν όλες τις υποδομές τους ανέπαφες και στις καρδιές τους την πικρή γεύση της απόρριψης από τα σαλόνια της Ευρώπης. Είναι βλέπετε οι παρίες της άλλοτε κραταιάς Ευρώπης που έτρεξαν εκεί για να πραγματοποιήσουν το όνειρο που τους το αρνιόταν η πατρίδα τους. Τα κατάφεραν αλλά τώρα θέλουν και τη δόξα.

Όλες οι τάσεις της τέχνης ακολουθούν τις αντίστοιχες τις Ευρώπης εκτός ίσως ένα κομμάτι της μουσικής (Τζαζ). Ζητούν απεγνωσμένα κάποιους να ανοίξουν το δικό τους δρόμο. Δεν μπορούν να περιμένουν και θεοποιούν όποιον διαφέρει από τη συμβατική συμπεριφορά της συντηρητικής κοινωνίας τους. Τι ειρωνεία μια κοινωνία με την μαζικότερη παραγωγή ομοιομορφίας, να αποζητά το διαφορετικό για να ξεχωρίσει.

Μη φανταστείτε ότι τα αφήνουν όλα στην τύχη. Αποθεώνουν όσους πέθαναν νέοι (η όσους εξωθήθηκαν) και δεν μπορούν να υπερασπίσουν τη διαφορετικότητά τους: Μέρυλιν Μονρόε, Τζέημς Ντίν, Ελβις Πρίσλευ μονοπωλούν μετά το θάνατό τους το νεότευκτα media προβάλλοντας το εφήμερο και τη νεότητα ως αξία καθαυτή. Δεν άργησε όλη αυτή η προσπάθεια να βρει τον ιερέα της και στις εικαστικές τέχνες που δεν είναι άλλος από τον Άντυ Γουώχολ, παιδί της μόνης τέχνης που μεσουρανούσε στην Αμερική, της διαφήμισης.

Ο Άντυ Γουώχολ συνεπής με την καταναλωτική αγορά, “κλέβει” τις πρωτοποριακές κινήσεις του μοντερνισμού, μόνο που δεν αντικαθιστά το νόημα, (το θεωρεί ως μη αναγκαίο στα έργα του) εκτός από το να αλλάξει τα εκτεθειμένα αντικείμενα (βλέπε κονσέρβες, και συσκευασίες αμερικανικών καταναλωτικών προϊόντων). Αντίθετα θεωρεί την ζωή του ως μέρος της τέχνης του και επιδίδεται σε μια προκλητική επίδειξη ελευθεριότητας και Show off (όπως η άσπρη περούκα). Οι ανερχόμενοι σταρ του Χόλιγουντ και της μουσικής βιομηχανίας συρρέουν για να τους φτιάξει τα πορτρέτα τους, δίνοντάς και παίρνοντας προβολή.

Ποια είναι η τέχνη του Γουόρχολ; η συνεχής επανάληψη χωρίς απαιτήσεις μοναδικότητας (άλλωστε τα έργα του είναι εκτυπώσεις ακόμα και η υπογραφή του) αλλά και χωρίς αιτήματα τέχνης. Τα χαρτιά περιτυλίγματος είναι όλη κι΄ όλη η αναφορά του. Αυτό που αναδεικνύει τα έργα του και τα κατατάσσει στον χώρο της τέχνης είναι η ζωή του, οι σχέσεις του με τις διασημότητες, και η ανάγκη της Αμερικής για πρωτοπορία.

Όλοι εμείς, όπου κι αν βρισκόμαστε όποιου μορφωτικού επιπέδου κι’ αν’ είμαστε ξέρουμε το στιλ, εάν όχι απαραιτήτως το όνομα: είναι αυτός με τα πολλαπλά πρόσωπα και τα φανταχτερά χρώματα, αυτός που έφτιαξε το πορτρέτο της Μέρυλιν ντε… Αυτός είναι ο Άντυ Γουώχολ, που έδωσε κάτι σαν τέχνη (εύπεπτο, αναπαράξιμο, στιλάτο), στα ανερχόμενα και πεινασμένα για κυριαρχία, αμερικάνικα ΜΜΕ που μας τον μπούκωσαν με κάθε τρόπο. Αυτό σηματοδοτεί την μετατόπιση (και εν τέλη απαλλοτρίωση) της αισθητικής κρίσης από τον σκεπτόμενο θεατή (αληθεύων κατά Χαϊντεγκερ) στον πειθήνιο καταναλωτή, που παραμετροποιήται και γίνεται target group στο marketing.

Νομίζω, εάν για κάτι έπρεπε να μείνει στην ιστορία της τέχνης, ο Άντυ Γουώχολ, είναι ως σύμβολο μιας γιγάντιας απάτης που καταρράκωσε την ίδια την αξία της τέχνης, εφ’ όσον περισσότερο την χρησιμοποιείται παρά την υπηρέτησε.