7 Απρ 2009

Διανοιγόμενη Ζωγραφική


Ο Κώστας Τσόκλης παρουσιάζει μια μεγάλη αναδρομική έκθεση, στο «Σχολείον», από τις 31 Μαρτίου έως τις 31 Μαΐου 2009. Μεγαλειώδης χώρος, που κατακλύζεται κυριολεκτικά από την δυναμική παρουσίαση ενός μέρους της δουλειάς του σημαντικού και αειθαλούς δημιουργού. Αν και ανήκει στην γενιά του τριάντα, δεν σταματά να μας εκπλήσσει με την ακούραστη δημιουργικότητά του που τολμώ να πω τον κατατάσσει ακόμα στην πρωτοπορία. Πολλοί της γενιάς του (που βρίσκονται εν ζωή) αλλά και νεότεροι ακόμα, έχουν στρογγυλοκαθίσει σε κάποιο στιλ, που τους έκανε γνωστούς, αναμασώντας «περσινά ξινά σταφύλια». Ευνοημένος όσο κανείς άλλος ίσως, από τις συγκυρίες και τις διοικούσες «παρέες» της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, (αλλά εάν τέτοιοι ήταν οι ευνοημένοι της κοινωνίας μας θα μιλούσαμε για μια άλλη κοινωνία) παραμένει στο προσκήνιο των εικαστικών πραγμάτων σχίζοντας τον πέπλο της μιζέριας των κάθε λογής θηραμάτων και μεγαλομύτηδων.

«Ζωντανή Ζωγραφική» ονομάστηκε το 1986, από τη διεθνή κριτική αυτός ο τρόπος εικαστικής έκφρασης που παρουσιάζετε σε αυτήν την έκθεση, πλην όμως είναι τίτλος προκλητικά αναληθής, παραπλανητικός και συσκοτιστικός. Τι ζωντανό έχουν τα Video που συμμετέχουν στα έργα του Κ. Τσόκλη? Εάν κάτι έχουν ζωντανό, τότε είναι τόσο ζωντανό, όσο και το ανάλογο της τηλεόρασης, που κάλλιστα θα μπορούσε κατ’ αντιστοιχία να ονομαστεί: ζωντανό κουτί. Καλός επικοινωνιακά τίτλος που προσφέρει όμως κακές υπηρεσίες στην κατανόηση της δουλειάς του καλλιτέχνη. Εξηγούμαι αμέσως για να μη θεωρηθεί και η δική μου κριτική κακεντρεχής.

Ο Κ. Τσόκλης από το περίφημο έργο «Καμακωμένο ψάρι» (1985-1986) εισάγει στην ζωγραφική του, το Video που, κατά τρόπο τινά, διανοίγει τα όριά της. Τα όρια της ζωγραφικής δεν υπήρξαν ιστορικά απαραβίαστα, ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση των Ντανταϊστών το 1916, εδώ όμως εισάγεται στον κόσμο της, ένας άλλος κόσμος, που διεκδικεί λειτουργική συμμετοχή στην καλλιτεχνική αλήθεια. Το καμακωμένο ψάρι, σπαράζεται από το καμάκι που το διαπερνά στην κυριολεξία, ξανά και ξανά (video) διανοίγοντας μιαν άλλη διάσταση στην επιθανάτια αγωνία: αυτήν του χρόνου και συγκεκριμένα, του βασανιστικά επαναλαμβανόμενου και έτσι νοηματοδοτημένου.

Λίγο αργότερα το 1987 παρουσιάζει το «Φυλακισμένο πουλί», όπου ένα πουλί προσπαθεί να δραπετεύσει έξω από το κάδρο αλλά αυτό το σταματά, διανοίγοντας έτσι μέσα στο πλαίσιο τον έξω κόσμο ως επιθυμία που δεν είναι μπορετή. Θα μπορούσα να συνεχίσω την ανάλυση των έργων της έκθεσης, αλλά νομίζω ότι με τα δύο παραδείγματα κατέδειξα μιαν άλλη διάσταση από αυτή του σημαίνοντος «ζωντανού».

Η ζωγραφική του Κ. Τσόκλη διανοίγει κόσμους που χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσαν να συνευρεθούν. Αυτή η συνεύρεση είναι συνάμα και βαθιά κατανόηση αυτού που διανοίγεται μπροστά μας με αυθεντικό τρόπο. Δεν είναι πια π.χ. η ματαιότητα και ο σπαραγμός του θανάτου μια σύλληψη μονάχα εγκεφαλική, μπορώ να πω ότι με το «Καμακωμένο ψάρι» κατορθώνεται η βιωματική συμμετοχή μας, που κινητοποιεί την συναισθηματική φόρτιση κάνοντας μπορετή μια κατανόηση αυθεντική. Αυτό που είδα και βίωσα σε αυτήν την έκθεση θα το ονοματίσω «Διανοιγόμενη Ζωγραφική».